Co to jest minerał?
Słowo minerał wywodzi się od łacińskiego czasownika minare, oznaczającego
wydobywać w kopalni. Wskazuje to na historyczny związek górnictwa z badaniami
minerałów. Nauką zajmującą się klasyfikowaniem minerałów oraz określaniem ich
cech fizycznych i chemicznych jest mineralogia.
Minerałem nazywamy substancję jednorodną, o budowie krystalicznej, powstałą w
przyrodzie w sposób naturalny w wyniku działania różnorakich, na ogół
nieorganicznych procesów geologicznych. O jego jednorodności świadczy to
że każdy okaz danego minerału będzie miał te same ściśle określone
właściwości fizyczne i chemiczne niezależnie od miejsca swojego pochodzenia.
Konieczność posiadania budowy krystalicznej powoduje że minerałami mogą być
tylko ciała stałe gdyż gazy i ciecze nie tworzą kryształów. Wyjątek stanowi
rtęć rodzima,
która jest jedynym minerałem występującym w przyrodzie w stanie ciekłym. Warunek
powstania w sposób naturalny oznacza że minerał musi utworzyć się samoistnie
bez jakiegokolwiek udziału człowieka. Nie możemy zatem uznać za minerał
substancji wytworzonej sztucznie bądź stanowiącej materiał odpadowy działalności
przemysłowej, chociaż spełnia ona pozostałe warunki definicji minerału. Tyle
definicja...
...A jak to ma się do rzeczywistości. Minerały chociaż powszechnie uważane za
najbardziej idealne twory wszechświata w rzeczywistości wcale takimi nie są.
Bardzo rzadko spotyka się okazy nieskazitelnie czyste pozbawione domieszek, wrostków,
wad struktury i formy krystalicznej. Dlatego przy ich klasyfikowaniu dopuszcza
się pewne odstępstwa od podanej wyżej definicji o ile jednak nie naruszają one
określonych granic w jakich dana substancja jest jeszcze uważana za minerał. Do minerałów zaliczamy również niektóre stałe i posiadające
postać krystaliczną związki organiczne powstałe w wyniku procesów życiowych
roślin i zwierząt które później dzięki naturalnym procesom geologicznym uległy przemianom lub rekrystalizacji. Są wśród nich na przykład ciężkie węglowodory,
alkohole, kwasy organiczne i ich sole, związki heterocykliczne itp.
Niepewną klasyfikację mają natomiast substancje mineralne tworzące się
współcześnie na hałdach i w wyeksploatowanych wyrobiskach górniczych. Jedni
uznają je za minerały i umieszczają w swoich bazach danych, inni natomiast
stanowczo odmawiają im takiego statusu. Międzynarodowa Agencja Mineralogiczna (IMA) w tej sprawie dyplomatycznie milczy.
Mineralodzy są zgodni tylko w jednej kwestii: wszystkie substancje otrzymane sztucznie w laboratoriach nawet domowych, procesach przemysłowych lub hutniczych itp. - mimo iż wyglądają bardzo efektownie - nigdy nie były i nie będą uznane za minerały. Dotyczy to np. monokryształów dwutlenku krzemu zwanych potocznie „kwarcami” i tlenku glinu zwanych „rubimami”, kryształów tlenku cynku zwanych „cynkitami” i bizmutu, węgliku krzemu zwanego „moissanitem”, różnorakich syntetycznych kamieni jubilerskich a także kryształów wyhodowanych z roztworów wodnych na przykład kolorowych siarczanów glinowo-potasowych zwanych „ałunami”, niebieskiego siarczanu miedzi zwanego „chalkantytem”, zielonego siarczanu niklu zwanego „retgersytem” czy pomarańczowego dwuchromianu potasu zwanego „lopezytem”.
Syntetyczne siarczany zwane „Ałunami”
Syntetyczny siarczan miedzi zwany „Chalkantytem”
Syntetyczny węglik krzemu zwany „Moissanitem”
Syntetyczne kryształy szkieletowe ze stopu bizmutu z cyną zwane „Bizmutem”
Tą niewątpliwie bolesną prawdę pragniemy skierować szczególnie do wszystkich początkujących kolekcjonerów którym różni giełdowi oszuści próbują wciskać te „kryształki” jako minerały tyle że... syntetyczne. Pamiętajcie:
POJĘCIE SYNTETYCZNY MINERAŁ NIE ISTNIEJE!!!
Minerałami nie są także substancje mineralne które wprawdzie utworzyły się w
sposób naturalny ale na wyrobach rąk ludzkich. Zaliczamy do nich np. produkty korozji przedmiotów
metalowych, żużli oraz wyrobów szklanych i porcelanowych. Jako przykład może tu
posłużyć uważany do niedawna za minerał abhuryt. Jest to produkt rozkładu
cyny
pod wpływem wody morskiej. Wykryto go jednak tylko na sztabach tego metalu pochodzących z wraku
zatopionego w Morzu Śródziemnym antycznego statku handlowego. Substancje takie
nazywamy
artefaktami.
Minerałami na
pewno nie są również substancje utworzone w wyniku procesów życiowych wewnątrz
organizmów żywych. Nie możemy zatem zaliczyć do minerałów na przykład kamieni
żółciowych zarówno ludzkich jak i zwierzęcych,
bursztynu i jemu podobnych
skamieniałych żywic
drzew liściastych i szpilkowych,
koralowin,
kości słoniowej,
masy perłowej
i
pereł
oraz substancji pochodzących ze szczątków kostnych i koprolitów.
Znaczenie minerałów dla ludzkości jest nieocenione. Są one głównymi składnikami skał budujących skorupę ziemską i inne ciała kosmiczne. Bez nich niemożliwy był by nie tylko rozwój cywilizacji człowieka ale i samo powstanie życia na Ziemi. To właśnie minerałów pochodzą podstawowe składniki materii żywej i ważne dla procesów życiowych pierwiastki śladowe. Z nich także otrzymuje się większość metali oraz surowców nieorganicznych dla przemysłu chemicznego, rolnictwa i medycyny oraz liczne produkty przemysłowe. Ilość potencjalnych zastosowań minerałów jest praktycznie nieograniczona.
Jeżeli chcesz szybko przejść do nadrzędnych stron kliknij jeden z poniższych interaktywnych przycisków.
Encyklopedia Minerałów ma dość dużą objętość. Przy takiej ilości niesionej informacji możliwe są oczywiście różnorakie pomyłki. Dlatego prosimy wszystkich odwiedzających o zgłaszanie wszelkiego rodzaju wykrytych błędów.
JESTEŚ
GOŚCIEM
W SUMIE OD ZAŁOŻENIA WITRYNY W 2005 ROKU ODWIEDZONO JĄ
JUŻ
RAZY