Co to jest minerał?

             Słowo minerał wywodzi się od łacińskiego czasownika minare, oznaczającego wydobywać w kopalni. Wskazuje to na historyczny związek górnictwa z badaniami minerałów. Nauką zajmującą się klasyfikowaniem minerałów oraz określaniem ich cech fizycznych i chemicznych jest mineralogia.
Minerałem nazywamy substancję jednorodną, o budowie krystalicznej, powstałą w przyrodzie w sposób naturalny w wyniku działania różnorakich, na ogół nieorganicznych procesów geologicznych. O jego jednorodności świadczy to że każdy okaz danego minerału będzie miał te same ściśle określone właściwości fizyczne i chemiczne niezależnie od miejsca swojego pochodzenia. Konieczność posiadania budowy krystalicznej powoduje że minerałami mogą być tylko ciała stałe gdyż gazy i ciecze nie tworzą kryształów. Wyjątek stanowi rtęć rodzima, która jest jedynym minerałem występującym w przyrodzie w stanie ciekłym. Warunek powstania w sposób naturalny oznacza że minerał musi utworzyć się samoistnie bez jakiegokolwiek udziału człowieka. Nie możemy zatem uznać za minerał substancji wytworzonej sztucznie bądź stanowiącej materiał odpadowy działalności przemysłowej, chociaż spełnia ona pozostałe warunki definicji minerału. Tyle definicja...
...A jak to ma się do rzeczywistości. Minerały chociaż powszechnie uważane za najbardziej idealne twory wszechświata w rzeczywistości wcale takimi nie są. Bardzo rzadko spotyka się okazy nieskazitelnie czyste pozbawione domieszek, wrostków, wad struktury i formy krystalicznej. Dlatego przy ich klasyfikowaniu dopuszcza się pewne odstępstwa od podanej wyżej definicji o ile jednak nie naruszają one określonych granic w jakich dana substancja jest jeszcze uważana za minerał. Do minerałów zaliczamy również niektóre stałe i posiadające postać krystaliczną związki organiczne powstałe w wyniku procesów życiowych roślin i zwierząt które później dzięki naturalnym procesom geologicznym uległy przemianom lub rekrystalizacji. Są wśród nich na przykład ciężkie węglowodory, alkohole, kwasy organiczne i ich sole, związki heterocykliczne itp.
Niepewną klasyfikację mają natomiast substancje mineralne tworzące się współcześnie na hałdach i w wyeksploatowanych wyrobiskach górniczych. Jedni uznają je za minerały i umieszczają w swoich bazach danych, inni natomiast stanowczo odmawiają im takiego statusu. Międzynarodowa Agencja Mineralogiczna (IMA) w tej sprawie dyplomatycznie milczy.

            Mineralodzy są zgodni tylko w jednej kwestii: wszystkie substancje otrzymane sztucznie w laboratoriach nawet domowych, procesach przemysłowych lub hutniczych itp.  - mimo iż wyglądają bardzo efektownie - nigdy nie były i nie będą uznane za minerały. Dotyczy to np. monokryształów dwutlenku krzemu zwanych potocznie „kwarcami” i tlenku glinu zwanych „rubimami”, kryształów tlenku cynku zwanych „cynkitami” i bizmutu, węgliku krzemu zwanego „moissanitem”, różnorakich syntetycznych kamieni jubilerskich a także kryształów wyhodowanych z roztworów wodnych na przykład kolorowych siarczanów glinowo-potasowych zwanych „ałunami”, niebieskiego siarczanu miedzi zwanego „chalkantytem”, zielonego siarczanu niklu zwanego „retgersytem” czy pomarańczowego dwuchromianu potasu zwanego „lopezytem”.

Syntetyczne siarczany zwane „Ałunami”

Syntetyczny siarczan miedzi zwany „Chalkantytem”

Syntetyczny węglik krzemu zwany „Moissanitem”

Syntetyczne kryształy szkieletowe ze stopu bizmutu z cyną zwane „Bizmutem”

Tą niewątpliwie bolesną prawdę pragniemy skierować szczególnie do wszystkich początkujących kolekcjonerów którym różni giełdowi oszuści próbują wciskać te „kryształki” jako minerały tyle że... syntetyczne. Pamiętajcie:

 POJĘCIE SYNTETYCZNY MINERAŁ NIE ISTNIEJE!!!

            Minerałami nie są także substancje mineralne które wprawdzie utworzyły się w sposób naturalny ale na wyrobach rąk ludzkich. Zaliczamy do nich np. produkty korozji przedmiotów metalowych, żużli oraz wyrobów szklanych i porcelanowych. Jako przykład może tu posłużyć uważany do niedawna za minerał abhuryt. Jest to produkt rozkładu cyny pod wpływem wody morskiej. Wykryto go jednak tylko na sztabach tego metalu pochodzących z wraku zatopionego w Morzu Śródziemnym antycznego statku handlowego. Substancje takie nazywamy artefaktami.
Minerałami na pewno nie są również substancje utworzone w wyniku procesów życiowych wewnątrz organizmów żywych.  Nie możemy zatem zaliczyć do minerałów na przykład kamieni żółciowych zarówno ludzkich jak i zwierzęcych, bursztynu i jemu podobnych skamieniałych żywic drzew liściastych i szpilkowych, koralowin, kości słoniowej, masy perłowej i pereł oraz substancji pochodzących ze szczątków kostnych i koprolitów.

            Znaczenie minerałów dla ludzkości jest nieocenione. Są one głównymi składnikami skał budujących skorupę ziemską i inne ciała kosmiczne. Bez nich niemożliwy był by nie tylko rozwój cywilizacji człowieka ale i samo powstanie życia na Ziemi. To właśnie minerałów pochodzą podstawowe składniki materii żywej i ważne dla procesów życiowych pierwiastki śladowe. Z nich także otrzymuje się większość metali oraz surowców nieorganicznych dla przemysłu chemicznego, rolnictwa i medycyny oraz liczne produkty przemysłowe. Ilość potencjalnych zastosowań minerałów jest praktycznie nieograniczona.