GDAŃSK
(niemieckie: Danzig)

 

 

Złoża bursztynu Wisłoujście i Górki Zachodnie

 

HISTORIA

            W latach 1971-1972 podczas prac ziemnych związanych z przygotowaniem gruntu pod budowę Petrochemii natrafiono tu na bogate złoża bursztynu. Początkowo były one eksploatowane nielegalnie (Kosmowska-Ceranowicz, 1982). W latach 1972-1988 w działał tu Zakład Eksploatacji Bursztynu z siedzibą w Gdańsku-Stogach, należący do kombinatu „Polsrebro”. Pozyskiwał on surowiec głównie ze złożaWisłoujście”. Bursztyn wydobywano metodą hydrauliczną. Polegała ona na wtłaczaniu do złoża słonej wody a następnie wyłapywaniu na sitach wynoszonych przez nią bryłek bursztynu. Eksploatację prowadzono z północnego zachodu na południowy wschód. Według oficjalnych statystyk w latach 1973-1975 ze złoża wydobyto tym sposobem 12970,7 kg bursztynu. Powierzchnię pozostałą po wyeksploatowaniu kolejnych fragmentów złoża wykorzystywano pod budowę Portu Północnego. Znaczne ilości bursztynu pozyskiwano również z nielegalnej eksploatacji prowadzonej na złożu „Górki Zachodnie”, które przez instytucje państwowe zostało uznane za nie perspektywiczne (Łazowski, 2004).

Mapa legalnej i nielegalnej eksploatacji bursztynu w rejonie Stogów w Gdańsku.

 

GEOLOGIA

            Źródłem bursztynu tworzącego złoża Wisłoujście” i  „Górki Zachodnie” było paleogeńskie złoże sambijsko-chłapowskie. Jego pozostałości poza niewielkimi fragmentami odsłaniającymi się w klifach nadbrzeżnych na półwyspie Sambijskim i w rejonie Chłapowa zalegają głównie na dnie Bałtyku. Sztormy nieustannie naruszają to dno powodując uwalnianie uwięzionych tam bryłek bursztynu, a fale morskie transportują je w kierunku brzegu. Obecnie najbardziej sprzyjające warunki dla rozwoju procesu erozji dna morskiego zachodzą w okresie od listopada do końca lutego. Na Bałtyku występują wtedy szczególnie silne sztormy, które w strefie przybrzeżnej nawet przy dość dużych głębokościach są w stanie niszcząco oddziaływać na dno. Z kolei wzrost zasolenia, a co za tym idzie i gęstości wody wywołany niską temperaturą panującą w tym okresie, ułatwia transport uwolnionych bryłek bursztynu na brzeg.
Na brzegu bursztyn gromadzi się w strefie wyznaczonej przez granice fal przypływu i odpływu. Jego największe ilości są wyrzucane na brzeg w chwili gdy kończy się już odpływ a fala sztormowa jest jeszcze dosyć wysoka (tzw. cofka). Gromadzi się on głownie w miejscach porośniętych roślinnością lub pokrytych różnego rodzaju przeszkodami (zwalone pnie, patyki, morszczyny, fragmenty muszelek itp.), uniemożliwiającymi jego wypłukanie przez cofające się fale.
Nagromadzenia powstałe na plażach są stosunkowo ubogie i bardzo zmienne pod względem procentowej zawartości bursztynu. Znacznie bogatsze są nagromadzenia powstałe na równiach zalewowych, wielokrotnie zatapianych przez gwałtownie wzbierające wody morskie na przykład podczas huraganów.
W złożach
Wisłoujście” i  „Górki Zachodnie” obserwowano występowanie obu tych typów nagromadzeń przy czym nagromadzenia typu plażowego występowały bliżej powierzchni ponad obecnym poziomem morza a nagromadzenia typu równi zalewowych pojawiały się na większych głębokościach poniżej poniżej tego poziomu. Główny składnik osadów bursztynonośnych stanowiły piaski i mułki z cienkimi przewarstwieniami torfów. Zawierały one duże ilości substancji organicznej (drobne patyki, szyszki, szczątki pędów mchu) oraz fragmenty muszli ślimaków i małżów, które niewątpliwie pomagały w zatrzymywaniu bursztynu wyrzucanego na brzeg przed zmyciem przez cofające się fale morskie. Łączna miąższość osadów bursztynonośnych w złożu „Wisłoujście” wynosiła około 7,8 metra przy zawartości bursztynu sięgającej 6000 g/m2. W złożu „Górki Zachodnie” osady bursztynonośne miały miąższość około 3,4 metra. Zawartość bursztynu sięgała tu 240 g/m2 (Łazowski, 2004). W niewielkich ilościach towarzyszył mu gedanit.

 

LITERATURA

KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., PIETRZAK T. : Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce. Warszawa : Wydawnictwa Geologiczne, 1982.

ŁAZOWSKI L. : Stan poszukiwań bursztynu w osadach holoceńskich Pobrzeża Bałtyckiego. Prace Muzeum Ziemi, 2004, T. 47, S. 43-56.

 

Jeżeli chcesz szybko przejść do nadrzędnej strony kliknij poniższy interaktywny przycisk.

 

UWAGA!!! Jeżeli wykryjecie jakieś niezauważone przeze mnie błędy proszę o informację. Za wszelkie konstruktywne uwagi z góry serdecznie dziękuję.

 

W SUMIE OD ZAŁOŻENIA WITRYNY W 2005 ROKU ODWIEDZONO JĄ
JUŻ   RAZY