+

KOLEKCJA BURSZTYNÓW
I INNYCH ŻYWIC KOPALNYCH

            Zbiór ten obejmuje okazy różnych rodzajów bursztynu i innych żywic kopalnych. Ze względu na budowę i skład powinny one znajdować się w zbiorze skał. Wiele okazów zawiera jednak inkluzje zwierzęce i roślinne które kwalifikują je do zbioru skamieniałości. Aby przedstawić możliwie pełny zestaw różnych rodzajów żywic kopalnych i jednocześnie zaprezentować (chociażby w celach porównawczych) zawarte w nich inkluzje zgrupowano je wszystkie w poniższym zbiorze.

Kopalnia bursztynu w Palmnikach na półwyspie sambijskim
Pocztówka z okresu okupacji hitlerowskiej.

            Żywice kopalne są produktem utlenienia i polimeryzacji kwasów żywicznych zawartych w sokach roślinnych drzew iglastych z rzędu sosnowców (Pinales), cyprysowców (Cupressales) i araukariowców (Araucariales) oraz liściastych z rzędu bobowców (Fabales). Zawartość polimeru zależy głównie od warunków środowiskowych w jakich twardniała dana żywica. Ciepły klimat niewątpliwie sprzyjał szybszej polimeryzacji. Powstałe w takich warunkach bryłki żywicy są najczęściej bardzo klarowne ale niestety również dość kruche. Polimeryzacja w zasolonych wodach morskich trwała znacznie dłużej. Żywica stawała się jednak twardsza i bardziej stabilna wewnętrznie. Niestety z powodu dużej zawartości mikroskopijnych pęcherzyków cieczy i gazów często traciła przy tym swoją klarowność. Na stopień stabilności żywicy wpływ miały również warunki geologiczne. Sprasowanie, strzaskanie czy wtórne podgrzanie powodowało utratę jej przejrzystości i wzrost kruchości. Ze względu na stopień polimeryzacji żywice kopalne dzieli się na bursztyny i kopale przy czym ich wiek nie ma tu żadnego znaczenia. Zwykle jednak nie spotyka się bursztynów młodszych niż mioceńskie (7 mln lat) i kopali starszych niż plioceńskie (5 mln lat).
Obecnie wyróżnia się ponad 60 rodzajów żywic kopalnych. Najstarsze z nich pochodzą z utworów dewońskich Kanady a najmłodsze znajdowane są w osadach holocenu Ameryki Południowej, Afryki, Australii, Nowej Zelandii i w jednym przypadku Europy. Należy przy tym pamiętać że wiele żywic tworzy się również współcześnie (np. guma arabska, kopal manila, mastic, mirra, sandarach i żywica dammarowa). Obecnie prowadzi się zakrojone na szeroką skalę badania chemiczne, fizyczne, paleontologiczne i genetyczne mające na celu ustalenie drzew macierzystych dla poszczególnych typów żywic kopalnych. Umożliwi to określenie genetycznych powiązań pomiędzy nimi a co za tym idzie również ich właściwą klasyfikację.

.

Ajkait (aikit) - zasiarczona odmiana rumenitu (być może z grupy kopalitu). Zawiera kwas bursztynowy. Czerwono-brązowy rzadziej jasnożółty lub miodowo-żółty. Zwykle nieprzezroczysty ale w cienkich odłupkach przeświecająca żółto. Bardzo kruchy. Przełam muszlowy. Częściowo rozpuszczalny w chloroformie (47%), eterze (27%) i alkoholu (16%). Napotkany we wkładkach węgla brunatnego w osadach późnej kredy (cenoman) w Ajka (Węgry). Tworzył bryłki wielkości 1-2 cm, rzadko większe do 5 cm. Występował z uwęglonymi szczątkami drzew iglastych ale najprawdopodobniej nie były one jego drzewem macierzystym.

Alambar - dawna hiszpańska nazwa współczesnych żywic pochodzenia roślinnego.

.

Allignit - bursztynopodobna żywica kopalna spotykana w osadach fliszu (paleocen - ok. 55 mln lat) odsłaniających się wzdłuż północnej granicy Alp na obszarze Szwajcarii i Francji. Rzadki.

.

Ambergris - żywicopodobna wydzielina tworząca się w wyniku infekcji w przewodzie pokarmowym kaszalotów. Znajdowany niekiedy na plażach. Nazwa niepoprawna gdyż substancja nie jest pochodzenia roślinnego.

.

Amberoid - prasowana żywica. Otrzymywany w wyniku termicznego uplastycznienia a następnie sprasowania drobnych okruchów bursztynu. Matowieje pod wpływem eteru.

.

Ambrosyn - żywica kopalna powszechnie uważana za odmianę sukcynitu (zawiera znaczne ilości kwasu bursztynowego). Istnieją jednak wątpliwości czy nie stanowi ona tworu współczesnego stwardniałego pod wpływem słonej wody. Żółtawy do czerwono-brązowego. Tworzy konkrecje w złożach fosforytów w okolicy Charleston w Południowej Karolinie (Stany Zjednoczone).

.

Ambryt (amberyt, amboryt) - (1) odmiana retynitu. Żółtawy, żółtawo-szary, żółty, brązowo-żółty, ciemnobrązowy. Przezroczysty do przeświecającego. Bardzo kruchy. Przełam muszlowy. Zapala się łatwiej niż kopal Kauri i pali jasnym kopcącym płomieniem. Wydziela przy tym bardziej bitumiczny niż aromatyczny zapach. Bardzo opornie rozpuszcza się w rozpuszczalnikach. Występuje w pokładach węgla brunatnego zalegających wśród piaskowców i łupków miocenu na Nowej Zelandii. Dawniej pozyskiwany w znacznych ilościach w kopalniach w okolicy Durry koło Auckland na Wyspie Północnej. Zwykle tworzył tam niewielkie okruchy ale zdarzały się również duże bryły wielkości pięści lub głowy dorosłego człowieka. W okolicy Auckland znajdowany także w węglu brunatnym odsłaniającym się w klifie na brzegu morza i na przyległych do niego plażach. W mniejszych ilościach pojawiał się w kopalniach węgla brunatnego w rejonie Motupipi koło Nelson na Wyspie Południowej. Wzmiankowany również z okolic Hyde, Caversham, Tuapeka, Waitahuna i Dunstan (Hochstetter F. 1867).
(2) odmiana sukcynitu napotkana w Argentynie. Żółty. Brak bliższych danych.

.

Amekit - odmiana sukcynitu napotkana w iłach formacji Ameki (eocen) w południowo-wschodniej Nigerii. Brak bliższych danych.

.

Animé (gum animé) - nazwa handlowa kopalu pozyskiwanego z osadów holocenu.

.

Bacalit - bursztynopodobna żywica kopalna. Biały, żółtawy. W praktyce nie rozpuszczalny w eterze, alkoholu i chloroformie. Napotkany w osadach późnej kredy (późny kampan - wczesny mastrycht) w okolicy Baja California (Meksyk).

.

Beckeryt - żywica kopalna (prawdopodobnie odmiana sukcynitu). Szaro-brązowy do brązowego. Prawie nieprzezroczysty. Cięższy i twardszy niż bursztyn bałtycki. Występuje we wtórnych złożach (eocen) na Półwyspie Sambijskim (Rosja). Współwystępuje tam z bursztynem bałtyckim, gedano-sukcynitem i stantienitem. Być może jego drzewem macierzystym były strączkowe (Leguminosae).

.

Bucamarangit - żywica kopalna (być może odmiana retynitu). Brak bliższych danych.

.

Burmit (bermit, birmit) - odmiana rumenitu (Kosmowska-Ceramowicz B. 2004a). Zawiera ok. 2% kwasu bursztynowego. Wodnisto-żółtawy, ciemnopomarańczowy, brązowy rzadziej wiśniowo-czerwony, czerwono-brązowy. Najbardziej cenione są okazy o tonach perłowych. W ultrafiolecie fluoryzuje zielono. Pozyskiwany ze złóż wtórnych w dolinie Hukawng w stanie Kachin w Myanmarze (dawniej Birma). Występuje tam w niebieskich iłach eocenu na głębokości 10-15 m. Tworzy nieregularne, na powierzchni zwykle matowe bryłki. Zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce (najczęściej w odmianach o barwie czerwonej i wiśniowej). Ich analiza faunistyczna wskazuje że macierzysta żywica burmitu utworzyła się w późnym albie. Wzmiankowany również z Tajlandii, Wietnamu i Malezji.

.

Bursztyny (agtstein, amber, bernstein, braunschweiger, elektron, pit amber, scoopstonne, sonnen flinten) - ogólna nazwa żywic kopalnych. Dawniej odnosiła się tylko do bursztynu bałtyckiego. Później stosowano ją również dla innych żywic z wyjątkiem kopali. Obecnie nazwą tą określa się już praktycznie wszystkie żywice kopalne co wprowadza duże zamieszanie w ich systematyce. Ważnym wskaźnikiem umożliwiającym określenie związków genetycznych pomiędzy poszczególnymi typami bursztynów jest kwas bursztynowy C₄H₆O₄. Ze względu na jego zawartość dzieli się je na retynity, rumenity i sukcynity.
Większość bursztynów ma ciemną barwę i jest nieprzezroczysta. W wyniku utlenienia ich powierzchnię często pokrywa porowata kora. W różnym stopniu rozpuszczalne w alkoholu, eterze i chloroformie. Palą się intensywnym aczkolwiek często kopcącym płomieniem wydzielając żywiczny lub bitumiczny zapach. Występują w różnego typu osadach od późnego triasu do późnego miocenu.

.

Bursztyn austriacki - żywice kopalne znajdowane w osadach różnego wieku w Austrii. Najstarszy zwany nieprawidłowo kopalitem napotkano w osadach późnego triasu (patrz: kopalit z Lunz). Wieku późno-kredowego jest schraufit. Z osadów eocenu pochodzi jaulingit i rosthornit W osadach miocenu (14-13 mln lat) występuje w Göriach koło Turnau oraz późnego miocenu (7-6 mln lat) w Zillingdorf (Austria). Niewiadomego wieku jest kochenit z Tyrolu oraz köflachit i trinkeryt ze Styrii.

.

Bursztyn azerbejdżański - odmiana rumenitu napotkana w osadach późnej kredy w Azerbejdżanie. Brak bliższych danych.

.

Bursztyn bałtycki (jantar, seastone, seestein) - odmiana sukcynitu. Tworzy mniej lub bardziej regularne bryłki. Okazy wykopywane z ziemi często pokryte są porowatą, nieprzezroczystą korą. Bryłki wyłowione z morza mają powierzchnię matową, wygładzoną w wyniku toczenia po piaszczystym dnie. Jasnożółty do brunatnego, rzadziej bezbarwny, mlecznobiały, niebieski, zielonkawy, czerwony i czarny. Przezroczysty, prześwięcający do nieprzezroczystego (jego klarowność zależy od zawartości mikroskopijnych pęcherzyków powietrza i cieczy). Przełam muszlowy lub schodkowy. Rysa biała. Dawniej ze względu na barwę lub wygląd wyróżniano wiele odmian bursztynu bałtyckiego np. kościak, maślak czy tłuściak. Niekiedy zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce. Co ciekawe są one zupełnie inne niż w prawdopodobnie równowiekowym bursztynie ukraińskim a identyczne z tymi które występują w uważanym za mioceński bursztynie z Bitterfeldu.
Bursztyn bałtycki pozyskuje się z licznych złóż zalegających w utworach od eocenu (ok. 54 mln. lat) do holocenu w należącym do Rosji obwodzie kaliningradzkim (współwystępuje tam z beckerytem, gedano-sukcynitem i stantienitem), w rejonie Gdańska (towarzyszy mu tam gedanit), na Kurpiach, w Borach Tucholskich i innych miejscach w Polsce, a także na Łużycach (Niemcy), Litwie, Łotwie, Estonii, Finlandii, Szwecji i Norwegii. Spotykany również na wybrzeżach Morza Północnego w Anglii (głównie w okolicy Cromer, rzadziej w innych miejscach w hrabstwie Norfolk, w okolicy Great Yarmouth, Southwold, Aldeburgh i Felixstowe w hrabstwie North Sea oraz dalej na południe w okolicy Walton-on-the-Naze w hrabstwie Essex), Francji i Danii. Wzmiankowany także z Czech i Słowacji.

Mapa występowania bursztynu w Polsce.

Wiek bursztynu bałtyckiego nie został dotychczas ustalony gdyż nigdzie nie występuje on na złożu pierwotnym. Najstarsze bursztynonośne osady wtórne zwane „niebieską ziemią” (piaski i mułki glaukonitowe o błękitno-zielonawej barwie) pochodzą z późnego eocenu. Uważa się jednak że przynajmniej jego część powstała już w paleocenie. Z kolei podobieństwo faunistyczne inkluzji zwierzęcych do bursztynu z Bitterfeldu może wskazywać ze bursztynodajne lasy rosły w północnej Europie jeszcze w miocenie.
Nie wiadomo również jakie jest macierzyste drzewo bursztynodajnej żywicy. Przez wiele lat utrzymywano że była nim tajemnicza sosna bursztynowa (Pinus succinifera). Problem w tym że w bursztynie bałtyckim stwierdzono obecność szczątków aż jedenastu gatunków sosen. Nie znaleziono jednak żadnych dowodów na to że któraś z nich produkowała w nadmiarze żywicę. Z innych drzew właściwych półkuli północnej sugerowano modrzew japoński (Pseudolarix amabilis = Abies leptolepis = Larix kaempferi), pochodzący, jak sama nazwa wskazuje, z północnych Chin. Ostatnio natomiast wysnuto przypuszczenie że drzewem macierzystym bursztynu bałtyckiego mogły być araukarie (Araucariaceae). Jedna z nich zwana soplicą australijską (Agathis australis = Dammara australis) a rosnąca głównie na Nowej Zelandii jest drzewem macierzystym kopalu Kauri którego widmo w podczerwieni bardzo przypomina widmo bursztynu. W eocenie jednak roślina ta w ogóle nie występowała na półkuli północnej.
Ostatnio zawierające kwas bursztynowy eoceńskie żywice kopalne odkryto we wkładkach węgla brunatnego w osadach piaszczysto-ilastych na wyspach Axel Heiberg i Somerset z Archipelagu Królowej Elżbiety (Kanada). Tworzą one bryłki wielkości do 4 cm. Żółte. Przeświecające. Tkwią w drewnie, szyszkach i łuskach należących do modrzewnika (Pseudolarix sp.) z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Odkrycie to biorąc pod uwagę bliskość położenia w paleogenie północnej Europy i Kanady może stanowić przełom w badaniu pochodzenia bursztynu bałtyckiego.
Odmiany:
- kościak (bastard amber, bone amber, knohen, osseous amber) - dawna ale niekiedy jeszcze stosowana nazwa nieprzezroczystego bursztynu bałtyckiego o barwie podobnej do kości słoniowej wywołanej zawartością niezliczonych mikroskopijnych pęcherzyków powietrza. Niezbyt dobrze się poleruje. Wykazuje największą ze wszystkich bursztynów zawartość kwasu bursztynowego.
- maślak (butter amber) - dawna nazwa odmiany bursztynu o barwie żółtej.
- sonnen flinten (sun-spangled amber) - dawna handlowa nazwa bursztynu wygrzewanego w oleju roślinnym. W wyniku tego zabiegu kamień jaśnieje a w jego wnętrzu pojawiają się charakterystyczne płatko-kształtne pęknięcia.
- tłuściak (fushun amber) - dawna nazwa odmiany bursztynu o barwie i połysku podobnym do gęsiego tłuszczu.

Okaz obecnie nie prezentowany na ekspozycji.

.

Bursztyn brazylijski - kopalna żywica napotkana w osadach późnej kredy (apt/alb) w Brazylii. Brak bliższych danych. Być może tę samą żywicę ale przeniesioną na złoże wtórne znajduje się w osadach neogenu w delcie Amazonki.

.

Bursztyn chiński - kopalna żywica (być może odmiana rumenitu). Żółty, żółtobrązowy. Występuje w pokładach węgla formacji Guhengzi (Iprez - ok. 50 mln. lat) eksploatowanych w kopalni Fushun w prowincji Liaoning (Chiny). Zawiera inkluzje roślinne (m. in. kwiaty, grzyby oraz nasiona, liście i igły sosny) oraz zwierzęce (m. in. muchówki, osy, pszczoły i mrówki, rzadko  świerszczowate, modliszki, chrząszcze, motyle mniejsze, termity, motyle, pająki, stonogi, skorpiony a nawet żaby i jaszczurki, pióra i sierść ssaków).

.

Bursztyn dominikański - odmiana retynitu (zawiera niewielkie ilości kwasu bursztynowego). Posiada subtelną strukturę warstwową. Jasnożółty do ciemnożółtego, pomarańczowy, miodowy, brązowy, rzadko czerwony, błękitny lub zielonawy. Na ogół nie przezroczysty. Mało spękany. W ultrafiolecie fluoryzuje niebieskawo lub zielonawo. Zawiera liczne inkluzje roślinne i zwierzęce. Powstawał w lasach liściastych (nie znaleziono w nim żadnych inkluzji roślin nagonasiennych). Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenacea protera) z rzędu bobowców (Fabales). Występuje we wkładkach węgla brunatnego w piaskowcach trzeciorzędu na wyspie Haiti (Dominikana). Bursztyn eoceński (40-33 mln lat) wydobywany jest w okolicy La Toca, Palo Quemado, La Bucara i Los Cacaos w rejonie górskim La Cumbre (pomiędzy Puerto Plata i Santiago). Z tamtejszych kopalń pochodzi większość pozyskiwanego w Dominikanie surowca bursztynowego. Złoża oligoceńskie (ok. 25 mln lat) występują w rejonie Palo Alt koło Santiago. Bursztyn mioceński (17-15 mln lat) i kopal pozyskuje się w rejonie Bayaguana w południowo-wschodniej części wyspy Haiti.

.

Bursztyn japoński - kopalne żywice występujące w różnowiekowych formacjach skalnych Japonii. Najstarszy zaliczany do grupy sukcynitu został znaleziony w węglonośnych osadach formacji Ch ő schi (apt - ok. 120 mln lat ale niektóre źródła podają że jest wieku trzeciorzędowego) odsłaniających się w klifie nad brzegiem morskim w okolicy Togawa koło Chousi w prefekturze Chiba. Tworzy okrągławe lub nieregularne bryłki wielkości do 9 cm. Czerwono-brązowy do intensywnie pomarańczowego, rzadziej żółty. Przeświecający do przezroczystego. Połysk woskowy do żywicznego. Zawiera inkluzje owadów. Nieco młodszy będący być może odmianą retynitu występuje w osadach formacji Taneichi i Kunitan (santon - ok. 85 mln lat) na wyspie Honsiu (Japonia). W większych ilościach pozyskiwany w kopalni „Kuji” położonej na zboczu góry o tej samej nazwie. Znajdowany również plażach w pobliżu Goishi i innych miejscowości nadmorskich w północno-wschodniej części wyspy. Tworzy różnej wielkości bryłki (największa miała do 22 kg). Żółty niekiedy z zielonawym odcieniem, pomarańczowy w różnych odcieniach, żółtawo-biały, żółto-brązowy, jasnobrązowy, rzadko czarny. Czasem pasiasty nieprzezroczysty i spękany. W jego szczelinach spękań często narastają drobne kryształki kwarcu. Podgrzany często pęka i rozpada się. Wydziela specyficzny zapach podobny do kamfory. Zawiera inkluzje owadów. Bursztyn mezozoiczny (bez uściślenia wieku) jest wzmiankowany z pokładów węgla brunatnego eksploatowanych w okolicy Kitakyushu w prefekturze Fukuoka. Przed trzeciorzędowy jest także bursztyn napotkany w osadach węglonośnych w okolicy Hanakawa w prefekturze Ibaraki. Tworzy bryłki wielkości około 3 cm. Brązowo-żółty do czerwono-brązowego. Trzeciorzędowy sukcynit (bez uściślenia wieku) jest wzmiankowany z zachodniej części prefektury Hokkaido. Z plejstocenu (ok. 33 tys. lat) pochodzi żywica kopalna o właściwościach pośrednich między kopalem i bursztynem napotkana w prefekturze Gigu (patrz: kopal japoński).

.

Bursztyn kazachstański - żywice kopalne napotkane w osadach późnej jury i późnej kredy (turon) w Kazachstanie. Rzadkie. Bursztyny kredowe zawierają inkluzje owadów.

.

Bursztyn kostarykański - żywica kopalna występująca w piaskowcach na wybrzeżu Kostaryki.

.

Bursztyn libański - odmiana retynitu. Jasnożółty, pomarańczowy, ciemno-czerwony niekiedy kremowo-biały (barwa kości słoniowej), czerwonawy, brązowy lub prawie czarny. Przezroczysty do nieprzezroczystego. Najczęściej bardzo kruchy, rzadko zwarty. Zawiera najstarsze znane inkluzje zwierzęce (m. in. muchówki, chrząszcze, pająki, motyle mniejsze, larwy, roztocza). Tkwią w nim również liczne inkluzje roślinne (pyłek, nasiona oraz większe fragmenty np. korzonki, łodyżki) grzybów, organizmów jednokomórkowych itp. Jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae). Występuje w szarych piaskowcach wczesnej kredy (apt - ok. 130 mln lat) w okolicy Jazzine, Daher El Baidhar, Bireh, Kfar Niss, Hammana, Baabda i innych (Liban). Często tkwi tam w  zwęglonych szczątkach drzew macierzystych (lignit). Napotkany również w piaskowcach aptu (ok. 120 mln lat) w dolinie rzeki Zagra w rejonie Wadi Zerka (Jordania).
Odmiany:
- jaffait - odmiana bursztynu libańskiego znajdowana w okolicy Jaffy (Izrael).

.

Bursztyn peruwiański - żywica kopalna występująca w osadach miocenu (12-15 mln lat) w okolicy Iquitos w prowincji Loreto (Peru). Zawiera liczne inkluzje roślinne i zwierzęce.

.

Bursztyn północnoamerykański - kopalne żywice występujące w różnowiekowych formacjach skalnych Stanów Zjednoczonych. Najstarszy pochodzi z osadów formacji Chinle (późny trias) w Arizonie i Nowym Meksyku. Miodowo-żółty do czarnego. Przezroczysty. Jego drzewem macierzystym był cypryśnik bagienny (Taxodium). W osadach wczesnej kredy (alb) w Kansas napotkano jelinit. Wczesno-kredowy jest również bursztyn występujący w pokładach węgla formacji Chandler i Prince Creek nad rzekami Kaolak, Ketik i Kuk na Alasce. Bursztyn późno-kredowy pojawia się w niewielkich ilościach w różnych formacjach na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Najbardziej znany bursztyn z New Jersey występuje w formacji Raritan (turon - 94 mln lat). Nieco młodszy (kampan-ok.75 mln lat) spotyka się w pokładach węgla brunatnego formacji Fruitland w basenie San Juan w Nowym Meksyku (Stany Zjednoczone). Tkwi on w uwęglonych pniach cypryśników (Taxodiaceae). Najmłodszy (mastrycht) napotkano w osadach formacji Hell Creek w pobliżu Glendive w Montanie. Czerwony w różnych odcieniach. Z mastrychtu pochodzi również cedaryt z Wyoming. Za późno-kredowy uważany jest także bursztyn napotkany w stanie Maryland. Za kredowy (ale bez uściślenia wieku) uważa się natomiast bursztyn występujący w pokładach węgla brunatnego w Północnej Karolinie oraz wheeleryt z Nowego Meksyku. W pobliżu Malvan w stanie Arkansas znaleziono żywicę subfosylną (tzw. bursztyn z Arkansas) tkwiącą we wkładkach węgla brunatnego należących przypuszczalnie do formacji Claiborne (eocen). Zawiera inkluzje zwierzęce (owady, pajęczaki) i roślinne. Z eocenu pochodzi także bursztyn występujący w łupkach ilastych w Simi Valley w Kalifornii. Trzeciorzędowy (ale bez uściślenia wieku) jest bursztyn napotkany w piaskach na wyspie Nantucket w stanie Massachusetts. Poza tym znany jest również nieustalonego wieku   ambrosyn z Północnej Karoliny i iolandyt z Oregonu.

.

Bursztyn rosyjski - żywice kopalne występujące w różnowiekowych formacjach skalnych Rosji. Z późnej kredy (cenoman-santon) pochodzi odmiana retynitu znajdowana pokładach węgla na półwyspie Tajmyr na Syberii. Tworzy małe łamliwe bryłki. Żółty. Przezroczysty. Zawiera liczne inkluzje. Podobnego wieku jest także bursztyn z Jakucji. Z paleocenu pochodzi odmiana rumenitu występująca w pokładach węgla brunatnego na wyspie Sachalin i na zachodnim wybrzeżu Morza Ochockiego. Pomarańczowy, czerwony, brązowy. Przezroczysty do przeświecającego. Wewnątrz drobno spękany co powoduje wspaniałe lśnienia.  Tworzy spłaszczone, soczewkowate bryłki tkwiące w uwęglonych szczątkach drzew macierzystych. Najbardziej znany jest jednak bursztyn bałtycki z eocenu.

.

Bursztyn tanzański - kopalna żywica starsza niż kopal ale młodsza niż bursztyn bałtycki. Brak bliższych danych.

.

Bursztyn ukraiński - odmiana sukcynitu. Żółtobiały, żółty, czerwony, brązowo-żółty, brązowo-wiśniowy. W różnym stopniu przezroczysty. Niekiedy pokryty grubą, brązową, porowatą, korą. Występuje w około 50 miejscach w zachodniej części Ukrainy. W znacznych ilościach pozyskiwany ze złóż „Pugacz” w Klesowie i „Wilnie” w okolicach Dubrowika koło Równego na Wołyniu (kolejne trzy lokalizacje są obecnie rozpoznawane). Bardzo perspektywiczny jest również obszar na wysokim prawym brzegu Dniepru. Ciągnie się on pasem o długości 70 km i szerokości 1,5 km pomiędzy wsiami Stare Petrylce i Tripolje. W większych ilościach występuje również w nadkładzie mioceńskich złóż siarki w okolicy Jazowa, Niemirowa, Rozdola i Podorożnieńska. Tworzy tam bryłki wagi do 1500 g. W Polsce niewielkie ilości bursztynu ukraińskiego napotkano na Polesiu.

.

Bursztyn z Auvergne - kopalna żywica napotkana w Auvergne (Francja). Brak bliższych danych.

.

Bursztyn z Basenu Paryskiego - żywica kopalna występująca w łupkach bitumicznych wczesnego eocenu (ok. 45 mln lat) w departamencie Oise (Francja). Nie zawiera kwasu bursztynowego. Żółty, pomarańczowy. Występuje z uwęglonymi szczątkami drzew z rodzaju Aulacoxylon.

.

Bursztyn z Bitterfeldu - odmiana sukcynitu występująca w spągu głównego pokładu węgla brunatnego (wczesny miocen - ok. 22 mln lat) w kopalni odkrywkowej „Goitsche” (obecnie zatopiona) w okolicy Bitterfeld  w rejonie Halle-Lipsk (Niemcy). Współwystępuje tam z glesytem, goitszytem i siegburgitem. Brązowy, brązowo-czerwony, brązowo-żółty. Zawiera inkluzje roślinne oraz zwierzęce (m. in. grzybiarkowatych, pająków, roztoczy i chrząszczy) często z doskonale zachowanymi organami wewnętrznymi.

.

Bursztyn z Borneo - kopalna żywica z grupy glessytu. Występuje w pokładach węgla brunatnego (środkowy miocen - 15-17 mln lat) eksploatowanych w stanie Sarawak w północnej części wyspy Borneo (Malezja). Brązowy, brązowo-żółty do brązowo-czerwonego, żółty w różnych odcieniach. Zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce ale są one nieliczne.

.

Bursztyn z Bornholmu - żywica kopalna napotkana w osadach jury (ok. 170 mln lat) na wyspie Bornholm (Dania). Rzadki. Jego drzewem macierzystym była prawdopodobnie prymitywna araukaria (Pagiophyllum).

.

Bursztyn z Cape York - kopalna żywica (być może odmiana glesytu). Podobny do bursztynu z Borneo. Występuje w osadach oligocenu (24-34 mln. lat) na wschodnim wybrzeżu półwyspu Cape York w Australii. Zawiera inkluzje węgla brunatnego, roślin, muchówek, motyli, niekiedy piór i sierści ssaków.

.

Bursztyn z Chiapas (bursztyn meksykański) - odmiana retynitu występująca w osadach od późnego oligocenu do wczesnego miocenu (35-25 mln lat) w rejonie Simojovel w stanie Chiapas (Meksyk). Z wyglądu podobny do bursztynu dominikańskiego. Czerwony w różnych odcieniach, rzadziej jasnożółty, jasno-zielonawy a nawet prawie bezbarwny. W ultrafiolecie fluoryzuje zielono. Zawiera liczne doskonale zachowane inkluzje roślinne i zwierzęce. Powstawał w lasach liściastych (nie znaleziono w nim żadnych inkluzji roślin nagonasiennych). Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenacea protera) z rzędu bobowców (Fabales).

.

Bursztyn z Ghine - żywica kopalna (być może wczesna odmiana bursztynu libańskiego) napotkana w osadach późnej jury w Ghine (Liban). Rzadki. Brak bliższych danych.

.

Bursztyn z Harzu - kopalna żywica napotkana w osadach kimerydu (ok. 155 mln lat) w kamieniołomie w górach Harzu (Niemcy). Zawiera milimetrowej wielkości inkluzje.

.

Bursztyn z Jutlandii - odmiana sukcynitu występująca w osadach paleogenu (ok. 56 mln lat) na Jutlandii (Dania).

.

Bursztyn z Mo Clay - duża bryła kalafonii (238 kg) wyłowiona w pobliżu miejscowości Mo Clay na Gotlandii (Dania). Pochodziła prawdopodobnie z ładowni jakiegoś dawnego statku handlowego.

.

Bursztyn z New Jersey - kopalna żywica występująca w piaskach glaukonitowych formacji Raritan (turon - 84 mln lat) w pobliżu Sayreville w stanie New Jersey. Pozyskiwany w żwirowniach i licznych dzikich gliniankach. Tkwi w lignicie i wewnątrz towarzyszących mu konkrecji markasytu. Czerwony w różnych odcieniach, żółty. Zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce.

.

Bursztyn z Tarnobrzegu - znacznie zasiarczona (do  5% S) kopalna żywica napotkana w iłach sarmatu zalegających w nadkładzie złoża siarki w rejonie Tarnobrzegu (Polska).

.

Bursztyn z Xixia - żywica kopalna występująca w zielonych mułowcach i szaro-czarnych piaskowcach późnej kredy (turon - około 86 mln. lat) w Xixia w prowincji Henan (Chiny). Ma barwę czerwoną, rzadziej jasno- lub ciemnożółtą. Zawiera inkluzje roślin, pyłku i roztoczy oraz pęcherzyki wody i powietrza.

.

Bursztyn z Zatoki Perskiej - odmiana rumenitu (niektóre źródła podają że kopalitu) napotkana w osadach wczesnej kredy w Zatoce Perskiej. Brak bliższych danych.

.

Cedaryt (bursztyn kanadyjski, chemawinit) - odmiana retynitu. Brązowo-miodowy, czerwono-żółty. Kruchy. Zawiera liczne inkluzje roślin (pyłek, nasiona, fragmenty pędów) i zwierząt, (owady, pająki, roztocze). Przypuszcza się że jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae) ale badania inkluzji roślinnych nie potwierdziły na razie tej tezy. Na złożach pierwotnych występuje w warstwach lignitowych późnej kredy (kampan - około 75 mln lat) nad jeziorem Grassy w prowincji Alberta oraz w różnych miejscach w prowincji Saskatchewan (Kanada). Zbierany głównie na plażach na południowo–zachodnim brzegu jeziora Cedar w prowincji Manitoba (Kanada). Współwystępował tam z detrytusem roślinnym i kawałkami lignitu (obecnie plaże te zalane są przez wody zbiornika zaporowego). Tworzy okrągławe, z wierzchu zmatowiałe bryłki wielkości do 5 cm. Napotkany również w szarych, zwięzłych, bezwapnistych iłach formacji Lance (górny mastrycht) w Hanson Ranch koło New Castle w stanie Wyoming (Stany Zjednoczone).
Do grupy cedarytu należy jelinit.

.

Delatynit - żywica kopalna (być może odmiana rumenitu) napotkana w pobliżu Delatyna w Karpatach (Ukraina). Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne ze schraufitem, symetytem i walchowitem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem.

.

Duxyt - mieszanina węglowodorów (driman, labdan, simonellit, reten itp.) z żywicą i woskiem pochodzenia roślinnego (Vavra R. 2004). Ciemnobrązowy. Nieprzezroczysty. Napotkany w pokładach węgla brunatnego (burdygał - ok. 20 mln lat) eksploatowanych dawniej w kopalni „Emeran” w Duchcov, (północne Czechy). Nowe znaleziska pochodzą z kopalni odkrywkowych „Doly Bilína” na północ od Bilíny oraz „Elly”, „Československé armády” i „Obránců míru” w okolicy Komořan koło Mostu w rejonie Ústi (Czechy). Tworzy krople i naskorupienia w szczelinach spękań zsylifikowanych pni głównie cypryśników (Taxodium dubium) z rodziny cypryśnikowatych (Taxodiaceae). Wypełnia również szczeliny spękań w twardym i zwartym, białym wapieniu pelitowym eksploatowanym w kamieniołomie „Doly Nástup” w Tušimicach koło Kadanu. Powstał w wyniku diagenezy pierwotnej żywicy roślinnej.

.

Gedanit - odmiana retynitu (nie zawiera kwasu bursztynowego). Lekko żółtawy, niekiedy złotożółty, rzadko ciemniejszy. Przezroczysty. Zwietrzały jest pokryty cienką białą lub żółtawo-białą, porowatą korą. Kruchy. Zawiera liczne szczątki organiczne. Być może jego drzewem macierzystym był cypryśnik (Cupressospermum saxonicum). Występuje w złożach bursztynu bałtyckiego w okolicach Gdańska (Polska). Tworzy niewielkie bryłki o wygładzonej powierzchni.

.

Gedano-sukcynit - odmiana retynitu zawierająca 2,2% kwasu bursztynowego. Występuje z bursztynem bałtyckim, beckerytem i stantienitem w złożach wtórnych (eocen) na półwyspie sambijskim (Rosja).

.

Glessyt - odmiana retynitu. Czerwono-brązowy do brązowego. Prawie nieprzezroczysty. Zawiera liczne mikroskopijne pory i inkluzje organiczne. Powstał z żywicy drzew liściastych. Być może jego drzewem macierzystym były osoczynowate (Burseraceae). Występuje z bursztynem, goitszytem i siegburgitem w złożach węgla brunatnego (miocen) eksploatowanych dawniej w kopalni odkrywkowej „Goitsche” w okolicy Bitterfeldu (Niemcy). Bogate wtórne nagromadzenia glessytu napotkano w osadach czwartorzędu na obszarze Łużyc (Niemcy).
Do żywic kopalnych grupy glessytu należy mioceński bursztyn z Borneo.

.

Goitschyt - żywica kopalna występująca w złożach węgla brunatnego (miocen) eksploatowanych dawniej w kopalni odkrywkowej „Goitsche” w Bitterfeld i innych w Niemczech. Współwystępuje tam z  bursztynem, glesytem i siegburgitem. Z wyglądu przypomina grudki wosku.

.

Guma arabska (arabic gum) - współczesna żywica wydzielana przez akację senegalską (Acacia senegal). Stanowi mieszaninę soli wapniowych, magnezowych i potasowych kwasów arabinowych oraz garbników, enzymów i cuktów. Bezbarwna, żółta do brunatnej.

.

Hachettyt - żywica kopalna (być może jest to odmiana kopalitu). Jasnożółty, przeświecający. Napotkany w Savigo koło Bolonii (Włochy). Dawniej pozyskiwany również w kopalniach w pobliżu Tydvil Merthyr w Walii (Wyspy Brytyjskie).

.

Iolandyt - żywica kopalna pochodząca ze stanu Oregon (Stany Zjednoczone). Czerwony.

.

Jaulingit - mieszanina węglowodorów (Vavra R. 2004) podobna do krancytu (nie zawsze jednak zawiera siarkę). Napotkany w Jauling koło Bad Vöslau w Karyntii (Austria). Występuje również w pokładach węgla brunatnego (eocen) w Eibiswald koło Wies w Styrii oraz St Stefan w Laventtal koło Wolsbergu i Köflach-Voitsberg koło Köflach (Austria). Czerwony.

.

Jelinit (kansasyt) - żywica kopalna z grupy cedarytu zawierająca niewielką ilość kwasu bursztynowego. Tworzy zaokrąglone, zwykle jednak spłaszczone i obłupane na krawędziach bryłki. Brązowy z różnych odcieniach, rzadko żółty. Zmętniały, pasiasty lub smużysty. Nieprzezroczysty do przeświecającego. W cienkich odłupkach przezroczysty. Połysk woskowy. Niekiedy pokryty cienką warstewką szarej kory. Bardzo kruchy. Przełam muszlowy do nierównego. W ultrafiolecie fluoryzuje niebieskozielono. Pali się kopcącym płomieniem wydzielając mocny żywiczny zapach. Matowieje pod wpływem eteru. Rozpuszczalny w zimnym chloroformie (38%). Nierozpuszczalny w acetonie. Zawiera liczne pęcherzyki powietrza i cieczy, inkluzje pirytu i lignitu oraz mikroinkluzje pyłku drzew iglastych, włóknistych bakterii, organizmów jednokomórkowych i innych. Jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae). Napotkany w cienkich wkładkach lignitów w żółtawych iłach formacji Kiova (późny alb) odsłaniających się w podłożu klifu na brzegu rzeki Smoky Hils w hrabstwie Ellswood w Kansas (Stany Zjednoczone). Obecnie odsłonięcie to jest niedostępne z powodu spiętrzenia wód rzeki przez tamę zbiornika retencyjnego.

.

Keuperyt - żywica kopalna znajdowana w piaskowcach późnego triasu (ok. 200 mln lat) w Alpach w Szwajcarii. Przezroczysty, jasnożółty. Nie zawiera inkluzji. Występuje w niewielkich ilościach tworząc bryłki o średnicy do 3 cm. Jego drzewem macierzystym był Araucarioxylon z rodziny Protopinaceae.

.

Kiscellit - zasiarczona żywica kopalna podobna do sukcynitu, aikaitu i telegdytu. Na powierzchni brązowy. Wewnątrz oliwkowo-zielony. Rysa jasnożółta. Pali się dymiącym płomieniem wydzielając aromatyczny żywiczny zapach. W cienkich odłupkach przezroczysty. Napotkany w piaskowcach formacji Kiscellar Tegel (środkowy oligocen) w okolicy Budapesztu (Węgry). Współwystępował tam z uwęglonymi szczątkami drzew iglastych.

.

Kochenit - żywica kopalna napotkana w okolicy Kochental koło Telfs, Brandenberg koło Kramsach i Pertisau koło Jenbach w północnym Tyrolu (Austria). Brak bliższych danych.

.

Köflachit (keflachit) - żywica kopalna (być może odmiana retynitu) napotkana w okolicy Laukowitz koło Köflach w Styrii (Austria). Podobny do sukcynitu i jaulingitu. Czerwony, brązowy.

.

Kopale (animé, leguminocopalit, persian amber, perski bursztyn) - w miarę młode żywice kopalne występujące głównie w osadach czwartorzędowych. Bezbarwne, żółtawe, rzadziej pomarańczowe. Zwykle przezroczyste. Na powierzchni z powodu wietrzenia bywają przyciemnione. Potraktowane acetonem stają się lepkie na powierzchni. Bardziej miękkie niż bursztyn. Najczęściej zawierają liczne dobrze zachowane inkluzje roślinne i zwierzęce. Ich drzewem macierzystym była głównie jatoba (Hymenea) z rodziny strączkowych (Leguminosae).
Do grupy kopali zalicza się: kopal afrykański, kopal japoński, kopal Kaurii, kopal kolumbijski i kopal madagaskarski. Znane również ze wschodnich Indii, Indonezji (wyspy Sumatra i Borneo) oraz Malezji i Filipin.

.

Kopal afrykański - kopalna żywica z grupy kopalu znajdowana w osadach czwartorzędu (ok. 100 tys. lat). Występuje w glebie do głębokości 1 m. Tworzy bryłki o wadze do 2 kg. Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenea verucosa) z rodziny strączkowych (Leguminosae). Częściowo może jednak pochodzić również od od kopaiw (Copaifera) lub danieli (Daniellia). Pozyskiwany głównie na południowym krańcu Kenii ale znany także z wybrzeża Tanzanii, północnej części wybrzeża Mozambiku, Sierra Leone, Gabonu, Konga, Zanzibaru, Maroka i Izraela.

.

Kopal japoński - kopalna żywica napotkana w osadach plejstocenu (ok. 33 tys. lat) Ma właściwości pośrednie między młodymi żywicami kopalnymi i retynitem dlatego różne źródła uważają go albo kopal albo za za najmłodszy bursztyn. Napotkany podczas budowy autostrady w okolicy Mizunami w prefekturze Gifu.

.

Kopal Kauri (kauri gum) - kopalna żywica z grupy kopalu występująca w osadach plejstocenu (30-10 tys. lat). Nie zawiera kwasu bursztynowego. Jasnożółty, przezroczysty. Kruchy i łamliwy. Zawiera inkluzje owadów. Jego drzewem macierzystym jest soplica australijska (Agathis australis = Dammara australis) z rodziny araukariowatych (Araucariaceae). Obecnie drzewa te spotyka się jeszcze gdzie niegdzie w Australii. Są one objęte całkowitą ochroną. Pozyskiwany na północnym wybrzeżu Nowej Zelandii. Znany również z okolic Allendale w stanie Wiktoria w Australii.

.

Kopal kolumbijski - kopalna żywica z grupy kopalu występująca w osadach czwartorzędu (600-400 lat). Bezbarwny, jasnożółty, pomarańczowo-żółty. Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenea courbarii) z rodziny strączkowych (Leguminosae). Występuje od północnego Meksyku, poprzez Kostarykę, do południowej Brazylii w Ameryce Południowej. Pozyskiwany głównie w prowincji Santander w Kolumbi.

.

Kopal madagaskarski - kopalna żywica z grupy kopalu występująca w osadach czwartorzędu (60-50 lat). Jasnożółty. Zawiera liczne doskonale zachowane inkluzje roślinne i zwierzęce. Pozyskiwany na zachodnim wybrzeżu Madagaskaru.

.

Kopal manila - współczesna żywica wydzielana przez z soplicę białą (Agathis alba = Agathis dammara) z rodziny araukariowatych (Araucariaceae). Pozyskiwany w Indonezji i na Filipinach.

.

Kopalit (copalin, copalit) - żywice kopalne wieku wczesno- lub późno-kredowego spotykane w osadowych formacjach skalnych południowo-zachodniej Europy. Jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae). Najstarszy pojawia się w niewielkich ilościach w iłach wczesnej kredy (barias/walanżyn?) na wyspie Wight oraz w klifie w pobliżu miejscowości Hastings na południowo-wschodnim wybrzeżu Wysp Brytyjskich. Tworzy tam niewielkie okruchy, rzadziej większe bryłki wielkości do kilku cm. Brązowy w różnych odcieniach, rzadziej brązowo-czerwony i czerwony. Nieprzezroczysty, niekiedy przeświecający. Kopalit z wyspy Wright zawiera inkluzje owadów. Najbardziej znany pochodzi osadów formacji Nograro (apt) w okolicach Peniacerrada w Kantabrii (Alava, Hiszpania). Tworzy tam płaskie, soczewkowe skupienia w piaskowcach oraz nieregularne bryłki w czarnych iłach. Bardzo silnie spękany. Przezroczysty do przeświecającego. Zawiera inkluzje owadów o pociemniałych konturach. Nieco młodszy (alb) występuje we wkładkach węgla brunatnego w marglach eksploatowanych w kamieniołomach w okolicy Archingeay w regionie Charente Maritime (południowo-zachodnia Francja). Tworzy tam bryłki wielkości od kilku mm do 20 cm. Ciemno-brązowy, rzadko czerwony w różnych odcieniach i żółty. Nieprzezroczysty do przeświecającego. Zawiera liczne inkluzje (głównie stawonogów żyjących niegdyś w ściółce). Co ciekawe nie występują one w najbardziej przezroczystej czerwonej odmianie. Napotkany również (najprawdopodobniej na złożu wtórnym) w zalegających w nadkładzie piaskach cenomanu. Z osadów cenomanu pochodzi także kopalit znajdowany w okolicy Bezzonais, d'Ecommoy i Durtal w Basenie Paryskim oraz w okolicy Fouras w Akwitanii. Z turonu (ok. 90 mln lat) pochodzi bardzo rzadki kopalit spotykany w klifie na wybrzeżu Atlantyku w okolicy Caskais koło Lizbony (Portugalia). Ponadto wzmiankowany z niebieskich iłów w okolicy Highgate i Richmond w hrabstwie North London (przy potarciu wydziela aromatyczny zapach) oraz w okolicy Edynburga w Szkocji na Wyspach Brytyjskich.
Niektóre źródła podają że odmianą kopalitu jest aikait, hachettyt i bursztyn z Zatoki Perskiej.

.

Kopalit z Lunz - żywica kopalna napotkana w osadach późnego triasu (ok. 230 mln lat) w okolicy Lunz (Austria). Jego drzewem macierzystym był Araucarioxylon (Protopinaceae).

.

Krancyt (krantzit) - odmiana retynitu zawierająca 4-6% siarki. Żółty, przezroczysty lub biały, nieprzezroczysty. W stanie świeżym miękki, elastyczny i łatwo podzielny. Na powietrzu szybko twardnieje. Na zwietrzałej powierzchni pokryty różnej grubości brudnożółtą korą. Słabo rozpuszczalny w eterze (6%) i alkoholu (4%). Pali się intensywnie kopcącym płomieniem wydzielając ostry, drażniący zapach. Zawiera kuliste i owalne inkluzje gazowe. Występuje w mułkowatych piaskach eocenu zalegających w stropie pokładów węgla brunatnego eksploatowanych w kopalniach odkrywkowych w okolicy Förderstedtu (szczególnie w kopalni „Alexander”), Königsaue, Mücheln, Lattdorf,  Bitterfeld i innych w Saksonii (Niemcy). Tworzy kuliste krople często ze szczelinami wysychania na powierzchni, rzadziej niewielkie fragmenty sopli. Najczęściej jednak występuje w postaci nieregularnych ostrokrawędzistych okruchów wielkości  do 3 cm. Napotkany także w zawierających liczne fragmenty ksylitów piaszczystych osadach środkowego eocenu tworzących przewarstwienia w górnej grupie pokładów węgla brunatnego eksploatowanych w kopalniach odkrywkowych „Helmstedt”, „Treue” i „Schöningen” w okolicy Helmstedtu w Saksonii (Niemcy).

.

Mastic - współczesna żywica wydzielana przez pistacjowiec (Pistacia lentiscus). Zawiera 42% kwasów mastycynowych, około 50% żywicy beta, 2% olejków lotnych i około 5% innych składników. Żółtawy lub zielonawo-zółty, przezroczysty do przeświecającego. Kruchy, przełam muszlowy. Pozyskiwany na wyspie Chios w Grecji.

.

Middletonit - zbliżona do retynitu żywica kopalna napotkana w węglu kamiennym w okolicy Middletown koło Leeds w hrabstwie York (Wielka Brytania).

.

Mirra - współczesna wonna żywica wydzielana przez balsamowiec (Commiphora abyssinica). Pozyskiwana w Arabii Saudyjskiej i Turcji.

.

Muckit - odmiana retynitu napotkana przy eksploatacji węgla brunatnego (cenoman) w podziemnych kopalniach (sztolnie i szyby) w okolicy miejscowości Nová Ves (niem. Neudorf) koło Moravske Třebové na Morawach (Czechy). Występuje w dolnym pokładzie węgla brunatnego zalegającym pomiędzy czarnymi iłami w stropie i przepełnionymi uwęglonymi szczątkami roślin, czerwono-brązowymi piaskowcami w spągu. Pod pewnymi względami jest podobny do neudorfitu i walchowitu. Tworzy bryłki wielkości od 1 mm do 3 cm tkwiące w węglu. Żółty, jasnobrązowo-żółty. Nieprzezroczysty. Połysk szklisty. Częściowo rozpuszczalny w alkoholu (14%) i eterze (40%). Pali się jasnym płomieniem wydzielając zapach terpentyny.

.

Muntenit (munktenit) - odmiana rumenitu występująca w okolicy Olanesti w rejonie Valcea (Rumunia). Rzadki.

.

Neudorfit - żywica kopalna (być może odmiana retynitu) napotkana osadach późnej kredy (cenoman) na Morawach (Czechy). Występuje w cienkich wkładkach węgla brunatnego w czarnych iłołupkach ogniotrwałych i w górnym pokładzie niskowartościowego węgla brunatnego eksploatowanego w podziemnych kopalniach (sztolniami i szybami) w okolicy miejscowości Nová Ves (niem. Neudorf) koło Moravske Třebové. Pod pewnymi względami podobny do muckitu i walchowitu. Tworzy dość duże bryłki tkwiące w węglu od którego daje się jednak łatwo oddzielić. Zwykle blado-żółty. Połysk woskowy. Przełam muszlowy. Częściowo rozpuszczalny w eterze. Pali się intensywnym kopcącym płomieniem. W Polsce wzmiankowany z osadów santonu w okolicach Bolesławca na Dolnym Śląsku.

.

Plaffeit - żywica kopalna występująca w piaskowcach fliszu (paleocen) na przedpolu Alp pomiędzy miejscowościami Gurnigel i La Berra, ok. 30 km na południowy zachód od Brna (Szwajcaria). Bardzo rzadki. W niewielkich ilościach znajdowany w kamieniołomach Roggeli koło Plasselb i Zollhaus ok. 3 km na południowy wschód od Plaffein koło Friburga , ok. 20 km na południowy zachód od Brna w Szwajcarii. Żółty.

.

Retynity (resinit, retinelit, rezynit) - grupa żywic kopalnych różnego wieku charakteryzujących się niską (0-3%) zawartością kwasu bursztynowego. Najnowsze badania wskazują że prawdopodobnie powstawały całkowicie w warunkach lądowych ewentualnie w słodkich wodach śródlądowych co znacznie wydłużyło proces ich polimeryzacji. Występują w pokładach węgla brunatnego w Friesdorf, Roisdorf i innych w Niemczech. W Polsce wzmiankowane z pokładów węgla brunatnego w Osieku Łużyckim, Olszynie koło Lubania Śląskiego, Skorogoszczy koło Niemodlina, Radomierzycach koło Zgorzelca i w okolicach Lwówka Śląskiego. Żywicę składem chemicznym bardzo podobną do retynitu napotkano także w soczewach węgla kamiennego odsłaniających się w klifie w pobliżu Tracey Bovey w hrabstwie Devonshire (Anglia) oraz w pokładach torfu w okolicy Bogbutter w Irlandii.
Do grupy retynitów zalicza się m. in.: wczesno-kredowe burmit i bursztyn libański, późno-kredowy muckit, cenomańskie lub santońskie bursztyn z Tajmyru, neudorfit i walchowit, kampański cedaryt, eoceneńskie gedanit, gedano-sukcynit, krancyt i rosthornit, oligocenńskie bursztyn dominikański i bursztyn z Chiapas, mioceńskie ambryt, duxyt, glessyt i symetyt. Być może retynitami są również późno-kredowy bursztyn japoński oraz nieustalonego wieku köflachit i middletonit. Niektóre retynity posiadają cechy charakterystyczne dla rumenitu co może świadczyć że stanowiły one materiał wyjściowy do powstania tego typu żywic.

.

Rosthornit - odmiana retynitu występująca we wkładkach węgla w piaskowcach eocenu w Sonnberg koło Guttaring, ok. 4 km na NE od Althofen w Karyntii i w złożu węgla brunatnego w Eibiswald koło Wiess w Styrii (Austria). Brązowy do granatowo-czerwonego. Miękki.

.

Rumenity (romanit, roumanit, rumänit) - grupa żywic kopalnych charakteryzujących się średnią (poniżej 5%) zawartością kwasu bursztynowego i znacznym zasiarczeniem (powyżej 1%). Najnowsze badania wskazują na ich związki genetyczne z delatynitem, schraufitem, symetytem i walchowitem. Prawdopodobnie nie mają natomiast nic wspólnego z sukcynitami. Występują w osadach od wczesnej kredy (ok. 100 mln lat) do wczesnego oligocenu w południowo-wschodnich Karpatach. Powszechnie mówi się że mają barwę czarną w rzeczywistości jednak są ciemnoczerwone, brązowe, brązowo-czerwone, brązowo-zielone, brązowo-żółte, żółte, wyjątkowo niebieskawe. Czasem wykazują efektowną perłową opalizację. Zwykle znacznie spękane ale nie są kruche. Fluoryzują w ultrafiolecie. Zawierają inkluzje roślinne i zwierzęce. Ich drzewem macierzystym były prawdopodobnie bobowce (Fabales). Napotkane w osadach kredy w okolicy Sibiu w Karpatach (Rumunia). W większych ilościach pozyskiwane dawniej przy eksploatacji węgla brunatnego z piaskowców formacji Kliwa (oligocen) w podziemnych kopalniach w okolicy Colti koło Buzău na północny zachód od Budapesztu (Rumunia). Zawsze współwystępowały tam z uwęglonymi szczątkami drzew z gatunku Sequoixylon gypsaceum. Znane również z Munteni, Dobriża, Olteni i innych miejsc w Rumunii. W Polsce napotkane w osadach fliszu w rejonie Sanoka.
Do grupy rumenitów zalicza się także cenomański aikait, albski burmit (Kosmowska-Ceramowicz B. 2004a), wczesno-kredowy bursztyn z Zatoki Perskiej, późno-kredowy bursztyn azerbejdżański, paleoceński bursztyn sachaliński, oligoceńskie almaszyt i muntenit. Być może rumenitami są również późno-kredowy schraufit, eoceński bursztyn chiński oraz nieznanego wieku delatynit i telegdyt.
Odmiany:
- Almaszyt (almachit, almascit, almaschit, almashit, almaşit) - dawna ale niekiedy jeszcze stosowana nazwa odmiany rumenitu. Zawiera kwas bursztynowy. Brązowo-czarny rzadko niebieskawo-zielony. Występuje we wkładkach węgla brunatnego w osadach oligocenu zalegających w dolinie rzeki Almaşu w rejonie Piatra-Neami (Rumunia).

.

Sandarach - współczesna żywica wydzielana przez jałowiec. Pozyskiwany w Północnej Afryce.

.

Schlierzerit - żywica kopalna napotkana w osadach kredy (dawniej sądzono że późnego triasu) w Bawarii (Niemcy). Występuje w niewielkich ilościach. Jasnożółty, przezroczysty. Zawiera inkluzje mikroorganiznów. Jego macierzystym drzewem był Araucarioxylon z rodziny Protopinaceae.

.

Schraufit - żywica kopalna (być może odmiana rumenitu). Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne z delatynitem, symetytem i walchowitem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. Czerwony, brązowo-czerwony. Napotkany we wkładkach węgla brunatnego w piaskowcach późnej kredy (cenoman) w Höflein i Kritzendorf, na północ od Klosterneuburga, oraz w Gablitz koło Purkersdorf (Austria). Występuje także z gagatem i lignitem w piaskowcach późnej kredy fliszu karpackiego w Wamma (Bukowina) na Ukrainie. Ponadto wzmiankowany z osadów późnej kredy na południowo-zachodnim wybrzeżu Grenlandii (Dania). Być może odmianą schraufitu jest także bursztyn napotkany w osadach wczesnej kredy (późny apt lub wczesny alb) eksploatowanych w kamieniołomie (obecnie rezerwat ścisły) w okolicy Grubach koło Gölling, ok. 30 km od Salzburga (Austria). Występuje tam w węglu brunatnym lub tkwi w uwęglonych szczątkach drzew macierzystych. Jasnobrązowy. Z wierzchu pokryty cienką szaro-czarną korą.

.

Siegburgit (zygburgit) - naturalny polistyren. Jasnożółty do brązowego. Niezbyt twardy (daje się łatwo rozpłaszczyć uderzeniem młotka). Przełam muszlowy. Pali się żółtym, bardzo kopcącym płomieniem wydzielając silnie drażniący, nieżywiczny zapach. Częściowo rozpuszczalny w eterze i alkoholu, natomiast prawie nierozpuszczalny w terpentynie. Bardzo rzadki. Napotkany w piaskowcach serii węglonośnej (oligocen) w okolicy Troisburga koło Siegburga (Niemcy). Tworzy tam nerkowate skupienia w których stanowi spoiwo brązowych, brązowo-czerwonych i różowych ziaren piasku. W skupieniach tych stanowi do 60% ich zawartości. W kopalni węgla brunatnego „Goitsche” w Bitterfeld (Niemcy) napotkany powyżej złoża węgla brunatnego. w ilastych, bezwapnistych, szaroczarnych piaskach z dużą ilością muskowitu i rozproszonego detrytusu roślinnego z przełomu oligocenu i miocenu Współwystępował tam z bursztynem, beckerytem, gedanitem, gedano-sukcynitem, glessytem, goitschitem oraz dwoma innymi czarnymi żywicami kopalnymi. Tworzył niewielkie nacieki, konkrecje lub nieregularne, ostrokrawędziste, okruchy na zwietrzałej powierzchni z poligonalnymi szczelinami wysychania. Brudnoszary. Niekiedy ma dobrze widoczną drewnopodobną strukturę utworzoną przez wiązki cienkich, bezbarwnych i przeświecających włókien okalające grubsze nieprzezroczyste ziarna o różnych rozmiarach i kształtach. Stanowi również lepiszcze (do 54,28%) drobnego piasku. Biało-beżowy do beżowo-brunatnego, ciemniejszy na zwietrzałej powierzchni bryłek. Jego drzewem macierzystym był przypuszczalnie ambrowiec (Liquidambar europaeum) z rodziny Hammamelidaceae którego szczątki i liście znaleziono w osadach w okolicy Siegburga. Zidentyfikowany również w okolicy Pemberton, w stanie Montana oraz w New Jersey (Stany Zjednoczone).

.

Stantienit - żywica kopalna spotykana w osadach eocenu na półwyspie sambijskim (Rosja). Współwystępuje tam z bursztynem bałtyckim, beckerytem i gedano-sukcynitem. Nie zawiera kwasu bursztynowego. Podobny do beckerytu ale bardziej kruchy. Ciemnobrązowy, brązowo-czarny.

.

Sukcynity (succinit, succin janue) - grupa żywic kopalnych charakteryzujących się wysoką zawartością kwasu bursztynowego (3-8%). Najnowsze badania wskazują że w przeciwieństwie do retynitów prawdopodobnie przez pewien czas przebywały w słonej wodzie co znacznie przyśpieszyło proces ich polimeryzacji. Występują na złożach wtórnych od eocenu do holocenu. Silnie spolimeryzowane, zwarte (łatwe do obróbki i polerowania). Amorficzne. Tworzą formy naciekowe, stalaktytowe, nerkowe, kuliste, kroplowe, skorupowe i impregnacyjne. Żółtawe, złocistożółte, miodowe, pomarańczowe, złocistopomarańczowe, żółtawobrunatne, brunatne, białe, rzadziej zielone, oliwkowozielone, czerwone, brunatno-czerwone, wyjątkowo niebieskawe, fioletowe i czarne. Przezroczyste do nieprzezroczystych. Połysk woskowy, żywiczny, niekiedy tłusty lub szklisty. Miękkie, strugalne. Nie wykazują łupliwości i podzielności. Przełam muszlowy lub schodkowy. Mają właściwości elektrostatyczne. Zawierają różnorakie inkluzje stałe (markasyt i inne związki żelaza, kwarc, minerały ilaste, grudki ziemi, szczątki organiczne), ciekłe (woda), gazowe (gazy gnilne i pęcherzyki powietrza). Te ostatnie występują niekiedy w takiej ilości że powodują zmętnienia a nawet całkowitą utratę przezroczystości bryłek sukcynitu.
Do grupy sukcynitów zalicza się m. in.: paleogeńskie sukcynit chilijski i bursztyn z Jutlandii, eoceńskie amekit, bursztyn bałtycki i bursztyn ukraiński, mioceński bursztyn z Bitterfeldu oraz nieznanego wieku ambryt. Być może sukcynitami są również ambrosyn i beckeryt.

.

Sukcynit chilijski - odmiana sukcynitu znajdowana w osadach paleogenu w Chile. Brak bliższych danych.

.

Symetyt - odmiana retynitu występująca w osadach miocenu (20-10 mln lat) w dolinie rzeki Simeto w prowincji Katania na Sycylii oraz w wielu miejscach w pobliżu kopalni siarki Cesena w prowincji Emilia-Romania (Włochy). Nie zawiera kwasu bursztynowego. Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne z delatynitem, schraufitem i walchowitem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. Brązowy, czerwony w różnych odcieniach, rzadziej żółto-pomarańczowy, żółtawy, zielonawożółty, niebieskawy. Wykazuje wspaniałą opalescencję. W ultrafiolecie często fluoryzuje niebiesko. Czasami zawiera inkluzje. Za jego drzewo macierzyste uważa się osoczynowate (Burseraceae protium).

.

Telegdyt - żywica kopalna (być może odmiana rumenitu) występująca w węglu brunatnym z Száscsór w Transylwanii (Rumunia). Brak bliższych danych.

.

Trinkeryt - żywica kopalna napotkana na zboczu góry Bösenberg koło Gams oraz w dolinie Salzy w Styrii (Austria). Czerwono-brązowy.

.

Walchowit - odmiana retynitu napotkana we wkładkach węgla brunatnego w łupkach ogniotrwałych późnej kredy (cenoman) eksploatowanych w podziemnych kopalniach (sztolniami i szybami) w okolicy miejscowości Valchov koło Boskovic na Morawach (Czechy). Pod pewnymi względami podobny do muckitu i neudorfitu. Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne z delatynitem, schraufitem i symetytem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. Tworzy soczewki i bulaste skupienia. Żółtowoskowy w różnych odcieniach. Przełam muszlowy. Pali się bardzo kopcącym płomieniem. W Polsce podobną żywicę napotkano w osadach kredy w rejonie Bolesławiec–Lwówek Śląski.

.

Wheeleryt - żywica kopalna (być może odmiana retynitu) napotkana w złożach węgla brunatnego (kreda) w okolicy Nacimiento w Nowym Meksyku. Tworzy cienkie warstewki w węglu lub wypełnia szczeliny jego spękań. Brak bliższych danych.

.

Żywica dammarowa (damar, dammar, gum dammar) - współczesna żywica wydzielana przez pewne gatunki drzew. Pozyskiwana w Malezji i na wyspach Pacyfiku. Napotkana również w osadach czwartorzędu koło Melbourne w Australii.

.

Żywica olibanowa (frankincense, olibanum) - współczesna żywica wydzielana przez kadzidłowce (Boswellia). Pozyskiwana w Omanie, Jemenie i na północnych wybrzeżach Somalii. Obecnie rzadka z powodu znacznego przetrzebienia populacji kadzidłowców.

BIBLIOGRAFIA

            UWAGA!!! Na czerwono oznaczono okazy które posiadają braki w opisach. Jeżeli możecie je uzupełnić lub jeżeli wykryjecie jakieś inne nie zauważone przeze mnie błędy proszę o informację. Za wszelkie konstruktywne uwagi z góry serdecznie dziękuję.

W SUMIE OD ZAŁOŻENIA WITRYNY W 2005 ROKU ODWIEDZONO JĄ
JUŻ   RAZY